Het wilgen knotten is een gezellige natuureducatieve bezigheid om niet alleen kennis te maken met de levensgemeenschap van vele planten en dieren die op of om de knotwilg leven, maar ook om daarbij een bijdrage te leveren aan het behoud van deze voor onze lage landen zo bijzondere bomen.
Voor de kinderen is het een speelse manier om te leren samenwerken.
- Die knotwilg is dus een klein biologisch wondertje als je er beter naar leert kijken en de MNV-vrijwilligers die het wilgen knotten begeleiden vertellen daar natuurlijk ook over.
- Nu is het in stand houden van een enkele knotwilg natuurlijk prachtig, maar het onderhouden van een hele griend met knotwilgen, dat is een flinke uitdaging die vraagt om samenwerking en… dat moet je leren!
- Het met de MNV meewerken aan het onderhoud van maar liefst een heel griendencomplex is dan ook bij uitstek geschikt om als natuurwerkdag op te nemen in de buitenwerklessen voor schoolklassen.
Al vanaf 1999 verzorgen de Madese NatuurVrienden in samenwerking met de basisschool De Biekorf uit Geertruidenberg en met de speciale basisschool De Leye uit Breda het onderhoud van het griendencomplex in de Slikpolder van Geertruidenberg met de welwillende medewerking van de eigenaren, de gemeente Geertruidenberg en het energiebedrijf Essent.
- Na een dag lekker samenwerken is weer een flink stuk van een griend opnieuw in cultuur gebracht.
- Door het dragen van reflecterende vestjes op de fiets is het veiliger fietsen met een groep.
- De MNV begeleiders zetten een camperbusje of hun auto in als basisstation. De auto dient als het centrale verzamelpunt, er is een EHBO doos en natuurlijk moet die kop soep voor later op de dag ook ergens uit een kofferbak komen.
- De knotwilgen met jong 3-jarig hout zijn knotrijp en kunnen door de jeugd worden geknot. Hierbij wordt meestal door 2 tot 3 kinderen samen geknot. Zeker in de opnieuw in cultuur gebrachte grienden is dit lekker handzaam hout en het werk schiet dan ook lekker op.
- Voor een grote knotwilg is het een zaak van leren samenwerken in een groep om hem een kopje kleiner te maken. Dat moet wel, want anders scheurt de kop kapot in een flinke storm en gaat de knotwilg verloren. Het is een kwestie van eerst alle kleine takjes er samen afhalen, zodat je werkruimte krijgt en dan onder begeleiding van een volwassene de ene na de andere grote tak er af zagen zonder dat die bij iemand op zijn hoofd valt. Een of twee scholieren worden de boom in geholpen en alle anderen gaan daarna uit de weg staan.
- Voor de hele grote knotwilgen kan de schoolklas prima het voorbereidende werk doen, door kleine en middelgrote takken weg te halen, zodat op een andere dag door volwassenen de echt grote stammen kunnen worden verwijderd met de kettingzaag. Vanwege de veiligheid gebeurd dat niet met de schoolkinderen erbij. Deze reusachtige knotwilg heeft gewoon hele bomen op zijn kop staan en dat is het gevolg van zeker 25 tot 50 jaar achterstallig onderhoud. Met een opknapbeurt kan zo’n boom zeker weer 30 jaar mee, terwijl het anders bij de eerste flinke storm al gedaan kan zijn.
- Misschien wel het belangrijkste van allemaal is het ervaren dat samenwerken in de natuur gewoon leuk werk is, dus lekker samen lol hebben als je buiten bezig bent.
- Klim in een knotwilg en zorg er samen even voor dat die weer een flink aantal jaren mee kan. Deze kleine knotwilg is al zeker 5 jaar niet geknot en met zijn drietjes is het in een half uurtje tot drie kwartier gedaan.
- Lekker lunchen op de dijk, want van al dat zagen en sjouwen krijg je wel trek.
- Om te zorgen dat de bast niet kan inscheuren bij het afzagen is het een kwestie van de tak eerst onderaan de buitenkant netjes inzagen en daarna vanaf de binnenkant afzagen. Eventueel de stompjes nog wat korter afzagen tot op de kop van de wilg, zodat het weer een echte kopboom is.
- Het afgezaagde hout wordt netjes op rillen gelegd en daarbij worden gelijk de staken voor de nieuwe aanplant uitgekozen. Door het in rijen in elkaar leggen van de wilgentakken ontstaan er veel beschutte plekjes voor insecten, kikkers en padden, muizen enz. Zo dragen die grienden weer bij aan voedsel voor bijvoorbeeld blauwe reigers, wezels, ransuilen en steenuilen.
- Een flinke palenboor (= grondboor) wordt gebruikt om een gat te boren van 1 meter diep om een schuin afgezaagde wilgentak te planten van minstens 5 cm dik. Dit is het zogenaamde staken zetten, voor de vernieuwing van de griend. Een knotwilg kan zeker zo’n 75 jaar meegaan bij regelmatig knotten, maar er is dus wel tijdig nieuwe aanplant nodig om te zorgen dat er geen gaten vallen in de griend. Daarom wordt iedere open plek weer vol gezet met staken. Reken een stief kwartiertje werk per staak, dus dat is met een paar mensen flink gaten boren als je weet dat er dit jaar op de werkdagen maar liefst 100 staken zijn gezet! Dat betekent dat de MNV-vrijwilligers nog een paar dagen na de werkdagen met de schoolklassen hebben doorgewerkt om alle staken de grond in te krijgen voor de vernieuwing van de griend!
- Een van de leerlingen komt de MNV-vrijwilligster helpen om de soep op te warmen en die straks mee uit te delen aan de harde werkers. Toch een groep van zo’n 20 tot 30 mensen op zo’n dag, dus ook de soep maken, opwarmen, uitdelen en alles weer opruimen is behoorlijk wat werk. Dus ook om de natuurwerkers aan het werk te houden moet er flink worden gewerkt!
- Na een dag noeste arbeid mag het resultaat er zijn, met veel geknotte wilgen, mooie houtrillen van gekapt hout en veel nieuwe aanplant. Dit stukje griend mag over 3 tot 5 jaar weer een natuurwerkdag tegemoet zien.
- Na al het harde werk in de kou is het even genieten van een lekkere warme kop maaltijdsoep, speciaal gemaakt door de MNV-vrijwilligers. Volumes van 10 tot 20 liter maaltijdsoep zijn heel normaal op dit soort dagen, dus deze genietende kinderen maken de dag van de MNV-kokkin weer goed. Een mooie afsluiting van een gezellige natuurdag.