De locatie van het huidige Natuurpark De Liniehof is bij benadering aangegeven op een oude getekende kaart en wel linksonder tussen de Hooger Heide, ofwel ‘Den Duin’ en het oostelijk deel van de Linies van Den Hout. Klik op het plaatje voor een vergroting.
Chronologie De Liniehof – historie en activiteiten in vogelvlucht
- De vereniging Madese NatuurVrienden heeft kort na haar oprichting in 1976 al in 1978 het Natuurpark De Liniehof in beheer gekregen van de toenmalige gemeente Made om hier als openbaar groen een heemtuin van te maken. Daarmee werd achteraf gezien geschiedenis geschreven, want Natuurpark De Liniehof is inmiddels Brabants oudste heemtuin.
- In 2001 is in het natuurpark aan de zijde van de Kievitsstraat het MNV clubgebouw geopend, het Parkgebouw De Liniehof, dat als natuureducatief centrum (NEC) wordt gebruikt voor verenigingsactiviteiten.
- Om het beheer van natuurpark en parkgebouw organisatorisch en juridisch goed te kunnen besturen tussen de vereniging en de gemeente is hiervoor in 1999 de Stichting Liniehof opgericht als beheerstichting voor de MNV.
- Voor het beheer van het natuurpark en het parkgebouw is er vanaf dag 1 een actieve groep vrijwilligers, de MNV Werkgroep Parkbeheer, die meestal 1 middag per week werkt in het natuurpark.
- Voor het aanleggen van meer biotooptypen in de heemtuin zijn in 2005 het duinven en de centrale vijver aangelegd, in 2006 het essenhakbosje en in 2007 het bloemrijk grasland.
- Voor natuureducatieve excursies voor met name schoolklassen is in 2005 in het natuurpark het wateronderzoeksplatform geplaatst in de centrale vijver en in 2007 is de educatieve insectenmuur gebouwd.
- Samenwerking Staatsbosbeheer:
- Begin 2006 is een gezamenlijk wandelpad geopend door de Linie van Den Hout en het natuurpark met bijbehorende Staatsbosbeheer folder.
- Er is samenwerking vanaf 2007 voor het kleinschalig landschapsbeheer van de in 2004 voor nieuwe natuurontwikkeling gekapte meest oostelijke helft van de Linie.
- In 2009 en 2010 doet de MNV inventarisaties van amfibieën, reptielen en libellen in de Linies van Den Hout en in de Binnenpolder van Terheijden.
Cultuurhistorie
Het natuurpark is het allerlaatste stukje stuifzand dat is overgebleven van het zuidoostelijke deel van de voormalige Hoogerheide. Dat zuidoostelijke deel is in de volksmond beter bekend is als ‘Den Duin van Stuivezand’, kortweg ‘Den Duin’.
Het westelijke derde deel van het natuurpark bestaat nog uit oorspronkelijk duingebied van Den Duin en wordt als zodanig in de heemtuin dan ook in stand gehouden vanuit cultuurhistorisch oogpunt, samen met het restant van de bijbehorende eikenlaan langs de westelijke zandweg van de voormalige aanvoerroute naar de Linie van Den Hout.
De Linie van Den Hout is ongeveer 500 meter lang en heeft 2 lunetten. Tussen de lunet in het oosten bij Den Hout en de lunet in het westen in de Binnenpolder zijn er 3 doorgangen, namelijk de Liniestraat, de Houteindsestraat en de Witte Weg. Doordat de Linie dus in het landschap feitelijk uit 3 verdedigingswallen bestaat, wordt over de Linie in de volksmond eigenlijk uitsluitend in de meervoudsvorm gesproken. Het heet hier dus ‘de Linies’ en je gaat hier dan ook wandelen in ‘de Linies’ en niet in ‘de Linie’. Natuurlijk zou het moeten zijn ‘wandelen over’ of ‘wandelen op’ de Linies, want de wandelpaden lopen over de verdedigingswallen zelf.
De oude aanvoerroute liep over de huidige Lignestraat en dan dwars door Den Duin naar de hoogste schans van de oostelijke Linies van Den Hout. Het oude kruispunt in de Linie met de Liniestraat naar Den Hout waar het zandpad op uitkwam is er nog steeds. Ook was er nog een ander oostelijk zandpad met oude eikenlaan door het natuurpark als aanvoerroute naar de lunet van Den Hout. Dat oostelijk zandpad lag op de plek van de huidige dubbele houtwal in het natuurpark, want er waren twee zandpaden naar de Linie vanuit Den Duin.
- De Hoogerheide behoorde dus bij Stuivezand en Stuivezand was een gehucht van Oosterhout dat later bij Made is gekomen.
- Zowel de Linie als het stuifzand waren van oudsher militaire terreinen. Het stuifzand was in gebruik als gebied voor schietoefeningen bij de Staatse troepen van het garnizoen uit Geertruidenberg. Het huidige sportpark van Made, De Schietberg, ontleent daaraan zijn naam.
- Door de aanleg van de A59 is Den Duin en dus wat nu het natuurpark is, gescheiden van de Linie van Den Hout en de Binnenpolder van Terheijden.
- Al het overige stuifzand tussen de Antwerpsestraat, Godfried Schalckenstraat, A59 en de Stuivezandsestraat is volgebouwd tussen het eind van de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw.
- Ook het aangrenzende stuifzand van de Hondehei, ofwel ‘De Hondehaai’ in de volksmond is uiteindelijk volgebouwd en dus verdwenen.
Bij het oude kaartje…
Eind jaren zestig van de vorige eeuw eindigde de bewoonde wereld min of meer bij de Norbartstraat, de Romboutstraat en de Lignestraat. Daar begon het stuifzand en de hoge stuifduinen met hier en daar nog een enkel huis.
Met de fiets was er soms amper doorheen te komen. Pas bij de Stuivezandsestraat ging het fietsen weer makkelijk. Eigenlijk was het oude militaire terrein niemandsland en heerlijk om er als kinderen te spelen en op avontuur te gaan. In de zomer met heet weer en flink wat wind werd het al snel duidelijk waarom het gehucht hier Stuivezand heette… en het zuidoostelijk deel Den Duin!
- Op het oude kaartje zijn de parallelle wegen van de Godfried Schalkenstraat en de Lignestraat richting de Linie duidelijk te herkennen met als dwarswegje de huidige Crullaan.
- Het bovenste deel is de huidige woonwijk Heidehof en het onderste deel is de wijk Den Duin met de gelijknamige basisschool die bij de Fazantenlaan tegen het natuurpark aanligt.
- Op de Hoogerheide zelf is tussen de Norbartstraat en de Crullaaan de woonwijk de Ligne 1 gekomen.
- Ten zuiden van de Crullaan richting de oude schietbanen is de wijk de Ligne 2 gekomen die met de iets eerder gebouwde Nachtegaalstraat het stuifzand liet verdwijnen tot aan de Stuivezandsestraat.
- De oude schietbanen van de Schietbergen zelf zijn als laatste vlak gemaakt en daar is het sportpark De Schietberg gekomen. Een replica van een oud kanon bij de ingang van het sportpark herinnert nog aan de oude militaire bestemming.
- Ook is de huidige driedeling van het huidige natuurpark De Liniehof goed te zien door de twee oude zandpaden die als aanvoerroute vanuit Den Duin naar de Linie liepen.