Weblinks Natuurziekten

Weblinks Natuurziekten

  • Ook in de Nederlandse natuur loeren er soms gevaren, waar je wel even voor uit moet leren kijken. Hopelijk helpen deze weblinks daarbij.

LET OP: bij de hieronder staande educatieve teksten met informatieve weblinks over gevaren in de natuur, willen we als MNNV-bestuur de volgende belangrijke opmerkingen plaatsen:

  • LET OP: Het gebruik van deze educatief bedoelde informatie is geheel op eigen risico!
  • Ons MNV advies: raadpleeg tijdig uw huisarts ter voorkoming van een aanvaring met de natuur en raadpleeg zeker tijdig uw huisarts na een aanvaring met de natuur!
  • Roep niet alleen bij een ernstige aanvaring met de natuur onmiddelijk medische hulp in, maar doe dit ook bij twijfel!
  • We willen alleen waarschuwen dat je ook bij het genieten in de natuur voorzichtig moet zijn en blijven. Voorkomen is beter dan genezen!
  • Deze webpagina is dus bedoeld voor natuureducatie als kennisoverdracht, zodat je leert waar mogelijke gevaren kunnen schuilen.
  • Wil je voordat je de natuur in gaat of voor je naar je huisarts gaat nog betere informatie? Zoek dan de mogelijke aandoeningen bv. eens op onder Aandoeningen op de website DokterDokter.nl

Voorkom ongevallen met loslopend vee, paarden, varkens, schapen, geiten en mensvriendelijke koetjes…

Blijf rustig in de buurt van loslopend vee en houdt een ruime afstand aan van 25 tot 50 meter als dat kan.

  • Beesten voelen of je bang bent of niet en reageren daarop. Blijf dus rustig en praat rustig.
  • Loop ook nooit achter een dier langs om te voorkomen dat je een trap krijgt. Dat kan helemaal verkeerd aflopen als je een hoef vol midden in je buik of borst krijgt!

Toch zijn er wel een paar leerzame praktijkervaringen om te delen.

In diverse natuurgebieden worden voor de begrazing kuddes met (jong) vee ingezet (inscharen van vee) of er is permanente begrazing door de grote grazers, zoals Schotse Hooglanders, Galloway runderen of Heck runderen.

  • De boerderijkoeien zijn meestal vrij rustig, ook als er jongen tussen lopen want ze zijn gewend aan mensen, maar de grote grazers zijn zeker geen mensvriendelijke koetjes meer als je tussen moeder en jonge kalven komt te staan.
  • Houdt daarom een ruime afstand aan van zeker 25 tot 50 meter indien mogelijk en blijf bij de jonge beesten vandaan.
  • Het mag duidelijk zijn dat stieren al helemaal niet te vertrouwen zijn.

Ook zijn er soms kuddes met paarden of verwilderde paarden die als begrazers worden ingezet, zoals de Konikpaarden.

  • Bij paardenkuddes zijn de hengsten nogal territoriaal en soms ronduit aggressief als je bv. een kudde op een dijk tegenkomt.

In alle gevallen geldt ook dat jonge dieren gewoon speels zijn en een kalf of veulen komt gewoon naar je toe om te spelen.

  • Als je dan even niet oplet krijg je een speelse duw met een snuit of een kop en lig je plat. Meestal is het lachen, maar je kunt ook verkeerd vallen.

Nou lopen er ook wel eens schapen en geiten. Meestal hele makke beesten, maar de rammen en de bokken willen nog wel eens agressief uit de hoek komen.

  • Van een schaap van 100 kilo tegen je aan met zijn horens ga je plat en ook een bok die (vaak speels) tot je schouder omhoog tegen je aanspringt is iets wat je beter kunt voorkomen.

Varkens zul je niet gauw tegenkomen in natuurgebieden, maar wilde zwijnen natuurlijk wel.

  • Ook hier geldt dat de beren in zo’n kudde de hele familie beschermen en agressief kunnen uitvallen, dus houdt afstand, zeker ook met jongen erbij.

Voorkom groot wild ongevallen met de auto

Heb je al eens onverwacht een hond of kat plotseling voor de auto gehad? Meestal loopt dat goed af voor zowel de dieren als de auto als je op tijd kunt remmen en er niemand achterop knalt.

Bij groot wild voor de auto ligt de zaak helaas toch anders als je niet op tijd kunt remmen en er zijn ieder jaar diverse berichten in de media over schade, gewonden of erger.

In de polder plotseling een ree voor de auto is al flink schrikken, maar als je zo’n bambi in volle vaart raakt, dan heb je toch heel veel schade aan je auto.

Je wilt er niet aan denken wat er gebeurd als je door zo’n aanrijding of door de schrik met een verkeerde uitwijkactie van de weg af raakt en tegen een boom knalt of in een sloot beland.

  • Pas je snelheid aan voor de omgeving waarin je rijdt.
  • Ben in de polder of in bossen niet alleen alert op een ree, maar ook op een hele roedel die achter elkaar van schrik de weg over rent!
  • In de bossen kun je ook een hele kudde wilde zwijnen achter elkaar over de weg zien stuiven. Ieder jaar zijn er bijvoorbeeld veel ongelukken op de Veluwe.
  • Maar wat te denken van een edelhert dat in volle galop in het terrein makkelijk 50 km/uur haalt naast de auto op tientallen meters afstand en dan toch ineens afslaat en de weg oversteekt voor de auto. Echt gebeurd!
  • Ook kan de weg natuurlijk plotseling zijn verspert door kudde’s vee, maar daar is meestal wel een boer of schaapherder bij.
  • Toch maak je ook bijzondere wegversperringen mee: in heel Lapland kom je kuddes van in het wild zwervende rendieren tegen die gewoon op de weg staan te suffen. Het is nou eenmaal hun wereld. Kan even duren voor je er stapvoets rijdend langs kunt.
  • In heel Scandinavië is het trouwens zo dat je flinke verkeersboetes krijgt voor te hard rijden en in het noordelijke deel is dat ook zeker bedoeld om geen aanrijdingen te krijgen met reeën, rendieren en elanden.
    • Heb je toch een aanrijding met een ree, eland of rendier, dan krijg je daar zo wie zo een flinke boete voor! Moet je maar uitkijken, is daar het uitgangspunt.
  • Toch ook nog een paar voorbeelden van onverwacht klein wild  of ander zaken op de weg:
    • In het Zuid-Zweedse plaatsje Skanor, net boven het beroemde vogeltrekplaatjse Falsterbo, lopen in de zomer de kinderen met kleine groepen ganzen over de dorpswegen. Prachtig traditie met een hoog Niels Holgersson gehalte, maar wel oppassen.
    • In Noord-Oost Frankrijk kraanvogels kijken bij het Lac du Der. Op een van de lange polderwegen daar waren in het voorjaar ‘s-nachts met wat regenachtig weer zoveel groene kikkers platgereden dat de weg super glad was. Het werd stapvoets rijden!
    • Op de Leidse singels slapen soms tijdens de herfsttrek zoveeel spreeuwen in bomen dat de weg niet alleen wit gekleurd, maar ook nog eens spekglad is van de uitwerpselen.

Bijen en wespensteken…. én hommels steken ook!

Vervelend zo’n steek, maar als je niet allergisch bent dan gewoon koelen. Deppen met verdunde ammonia (bijensteek) of met verdunde azijn (wespensteek) dat helpt als je het bij de hand hebt.

Bij een bijensteek blijft altijd de angel met weerhaakjes met het gifzakje eraan achter in je huid als je de bij van je huid afslaat.

  • Tip: Gelijk je nagel achter tussen de huid en het gifzakje steken en dat gifzakje wegduwen, want dat gifzakje blijft automatisch het gif in de wond pompen en hoe minder gif, hoe minder last.

Ben je nou wel allergisch of weet je dat niet, maar gaat de steekplek wel heel erg zwellen, zorg dan voor medische hulp.

  • Let vooral goed op bij steken in het gezicht of in de hals en schakel indien nodig medische hulp in.

Hommels zullen niet gauw steken, maar indien wel, dan is het ook meestal goed raak. Ook hier het gifzakje heel snel van je huid af zien te krijgen.

Wespen hebben een gladde dolkachtige angel en kunnen daardoor ook meerdere keren achter elkaar steken.

  • Als een wesp zich klem vliegt in je kleding heb je zo maar een aantal steken in een paar seconden te pakken. Knijp hem zo snel mogelijk plat.

Weblinks bijen-, wespen-, hoornaar- en hommelsteken

Kleine wespen – kwestie van opletten

In de Biesbosch wil het nog wel eens voorkomen dat er in een dijk in een oude mollengang een wespennest zit, dus als je daar in de zomer wandelt, kijk dan ook even wat er aan wespen heen en weer naar de dijk vliegt.

  • Trap niet op die wespennesten en loop er met een veilig boogje achterlangs als je hebt gezien wat de aanvliegrichting van de wespen is, zodat zich niet per ongeluk een wesp in je kleding vastvliegt als je door de aanvliegroute loopt.

Grote wespen – Je wilt echt niet door een Hoornaar (Vespa crabro) worden gestoken!!!

In de Biesbosch komt de hoornaar overal talrijk voor en dat is mooi, want Europees gezien is deze grootste wespensoort een zeldzaamheid.

  • Echter, Iets minder mooi is dat de steek van een hoornaar, hoewel veel minder giftig, helaas wel 20x pijnlijker is dan de steek van een gewone wesp!
  • Het hoornaargif heeft een veel hogere concentratie van het zenuwgif acetylcholine dan het gif van de gewone wespen, waardoor een steek brand als de hel!
  • Koelen, koelen, koelen en nog eens koelen van de steekplek is zo ongeveer het enige wat helpt tegen de pijn.

In principe is deze Biesbosch brommer een langzaam vliegende wesp die niet op zoetigheid af komt, maar vooral op bijen en andere vliegende insecten jaagt. Ook zie je ze vaak met een aantal tegelijk op wilgentakjes zitten te knagen.

  • De wespennesten zijn groot (volleybal) en zitten vaak in een holle wilgenboom, maar ook wel in de grond, bv. in een uitgegraven mollengang in een dijk of in een oeverkantje.
  • Hoornaars zijn van nature niet agressief en meestal kun je ze rustig van dichtbij bekijken als je niet in de aanvliegroute gaat staan, maar als je ze verstoort of kwaad maakt, berg je dan ook maar.
  • In de middeleeuwen gooiden ze hoornaarnesten niet voor niets als spijkerbommen over de kasteelmuren, dus dan weet je het wel. Levensgevaarlijk!
  • Meer weten over de hoornaar, lees dan:

Teken – na het struinen in het groen, altijd even de tekencontrole doen!

De ziekte van Lyme, die borelliose heet, is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de Borellia burgdorferi bacterie die meekomt in het speeksel van de tekenbeet.

  • Aangezien wetenschappelijk onderzoek laat zien dat steeds meer teken besmet raken wordt het steeds meer oppassen geblazen.
  • Goed te behandelen met antibiotica, maar met zeer nare gezondheidsklachten tot ernstige permanente gezondheidsschade bij niet behandelen.

Struin je dus door de natuur of werk je net als veel natuurvrienden in het groen, dan even na iedere dag buiten een tekencontrole doen!

  • Voor meer informatie: zie de website www.WeekVanDeTeek.nl en lees daar zeker de meestgestelde vragen en de webpagina over het verwijderen van teken!
  • Wat moet je doen?
    • Lees de informatie op de websites, zodat je weet wat je moet doen!
    • Draag beschermende kleding en schoeisel!
    • Gebruik zo snel mogelijk een tekentang om een teek op de goede manier uit je huid te verwijderen en ontsmet het bijtwondje goed. Neem dus ook een tekentang mee het veld in!
  • Waar moet je op letten na een tekenbeet?
    • Tip: markeer een tekenbeet door er gewoon een klein cirkeltje met een balpen omheen te trekken (blijft ook bij het wassen zichtbaar) en noteer de datum van de tekenbeet in je agenda!
    • Houdt nu de plek van de tekenbeet goed in de gaten of er zich na een aantal dagen geen rode infectiecirkel vormt die langzaam groter wordt (uitdijen van de cirkel). Krijg je die rode cirkel dan ben je besmet.
    • Tip: indien geen infectiecirkel kan worden waargenomen, houdt dan in de gaten of je geen griepachtige verschijnselen krijgt in de 3 maanden (!) na de tekenbeet.

LET OP: Bij twijfel, ga dan naar je huisarts en laat je bloed onderzoeken op mogelijke besmetting met de ziekte van Lyme. Een tekenbeet kan ernstige gevolgen hebben!

Eikenprocessierups

Zelfs in het Natuurpark de Liniehof hebben we al eens de eikenprocessierupsen aangetroffen en ook op excursies kwamen we de spinselnesten al diverse malen tegen.

Die brandhaartjes zijn erg irritant en zeer ongezond.

Dazenbeten

Een daas, die in Brabant ook wel paardenvlieg wordt genoemd, heeft een driedelige snuit om te bijten en eigenlijk snijdt hij de huid open. De daas hoort tot de familie van de steekvliegen, maar ze hebben geen angel, dus we zouden ze eigenlijk bijtvliiegen of snijvliegen moeten noemen.

  • Door een dazenbeet onstaat dus een open snijwondje dat dan ook zo snel mogelijk moet worden ontsmet om infectie te voorkomen.
  • Tip: een daas kan niet gelijk bijten, maar moet zich eerst even vastzuigen. Laat een daas dus eerst rustig gaan zitten en mep hem dan plat, want dan is hij trager. Gebruik je petje maar als snelle vliegenmepper, want met de hand ben je meestal te laat.
  • Wegjagen van dazen heeft geen zin, want ze komen steeds opnieuw op je zweet af en ze zijn met 25 km/u ook razend snel, dus eerst gaan laten zitten en dan plat meppen.
  • Meer informatie: mooie foto’s en beschrijving op deze webpagina en lees er ook alles over in dit Wikipedia artikel over dazen.

Adderbeten

De enige giftige slang in Nederland is de adder. In natte heidegebieden komt die voor, maar het is een relatief zeldzaam en schuw dier, dus moeilijk te vinden. Kan lokaal echter wel talrijk zijn.

Beten met dodelijke afloop zijn zeer zeldzaam, dus geen paniek, maar je moet wel stil blijven liggen en naar het ziekenhuis worden gebracht en infecties na een beet zijn wel snel het gevolg als je de wond niet snel en goed ontsmet.

Pijnlijke waterbeestjes – Waterschorpioenen, Waterspinnen en Bootsmannetjes

Als je lekker aan het grabbelen bent in je schepnet als je aan het HyBie-en bent, dan kun je toch maar beter even kijken wat je vastpakt en hoe je het vastpakt.

Een bootsmannetje kan als het tegenzit door je vochtige huid bijten, maar een waterschorpioen steekt er zeker makkelijk doorheen en ook een waterspin bijt er makkelijk doorheen en dat zijn net wespensteken.

Altijd je wondjes zo snel mogelijk en zo goed mogelijk ontsmetten.

Vossenlintworm

Hondsdolheid (rabies) en schurft komt soms nog voor bij vossen en ze hebben vaak vlooien en teken, eigenlijk is de belangrijkste besmettelijke parasiet die de vos bij zich draagt de kleine vossenlintworm, waarmee hij ook makkelijk mensen kan besmetten.

Vleermuizen kunnen hondsdolheid hebben

Als je dode of levende vleermuizen in je handen hebt of met vleermuisuitwerpselen in aanraking kunt komen, dan moet je wel uitkijken voor besmetting of een beet, want je kunt het hondsdolheidsvirus (rabies) oplopen.

Laat het leuren met vleren aan de vakman over en altijd zorgen voor handschoenen.

Dode watervogels kunnen een gevaarlijke vorm van botulisme hebben

Blijf van dode vogels af en pas helemaal op als er meerdere dode vogels in het water liggen.

De watervogels gaan dood aan botuline en dat is een vergif van de bacterie Clostridium botulinum.

Van het vergif bestaan meerdere types, waarvan enkele vormen gevaarlijk zijn voor de mens, die ontstaan in vogels die al wat langer dood zijn.

Egeltjes zijn hele lieve beestjes…

Dat klopt, maar die krengen kunnen namelijk ook lelijk bijten en soms zitten ze ook vol met vlooien, teken of mijten, dus die 5.000 – 6.000 stekels zijn het ergste niet.

Als je dus niet bij de egelopvang werkt, blijf dan van die beestjes af en als je er eentje zou moeten oppakken, gebruik dan stevige handschoenen en pak het beestje rustig van achteren vast, zet hem even in een doos en breng hem naar een veilige plaats.

Meestal vinden ze het helemaal niet leuk om opgepakt te worden en dan rollen ze zich snel op tot een bal stekels. Pakt ook makkelijk op met een paar handschoenen.

Blauwalg  in het water

Bevat een soort blauwzuur vergif in de celwanden. Niet aan te raden om in een door blauwalgbloei besmet water te gaan zwemmen, omdat je dan het gif met het water binnen kunt krijgen, zowel voor mensen niet als voor dieren niet!

Aan het strand… de pijn van de Pieterman

Als je loopt te pootje baaien, je loopt door een plas langs een strandpaal of je loopt langs de basaltblokken het water in dan kun je per ongeluk op de giftige rugstekel van een pieterman trappen die verborgen in het zand ligt.

De steek van dat kleine visje is erg pijnlijk, maar gelukkig snel en goed te behandelen door met je voet een kwartiertje in flink warm water van 45 graden te gaan zitten, want warm water breekt het gif snel af.

De vraag is alleen hoe je op het strand snel aan warm water komt als je niet bij een strandpaviljoen of hulppost van een strandwacht bent?

 

Kwallen

Op het strand of in zee wil je nog wel eens een kwal tegenkomen of zelfs honderden van die geleibeesten als de wind en stroming richting het strand staan.

Met sommige van die glibberdingen heb je dan een minder plezierige aanvaring die brand als een brandnetel en flink kan gaan jeuken.

Kwallen zijn neteldieren (Cnidaria) die in hun tentakels gifharpoentjes hebben met een verlammend gif. Bij aanraking van de tentakels worden de harpoentjes automatisch afgevuurd.

 

Berenklauw… ernstige brandwonden en puur vergif

De Russische Reuzenberenklauw is een zeer gevaarlijke plant!!! Ook de inlandse berenklauw is giftig! Vermijdt ieder contact met berenklauwen en vooral met het sap!!!

  • Als het sap op de huid komt (let op: het sap dringt ook door je kleren!) en er komt (zon)licht op de huid dan geeft dat zeer snel ernstige brandwonden! Snel afspoelen met veel koud water en blijf een week uit de zon!!!
  • Als het plantensap in je ogen komt kun je blind raken en als je het sap in je mond krijgt is het zo giftig dat je er aan dood kunt gaan!
  • Meer informatie: lees dit artikel van de Universiteit van Antwerpen over de giftige Berenklauwen

 

Giftige planten en paddenstoelen

Vingerhoedskruid, nieskruid, monnikskap, nachtschades, doornappel enz. Het zijn allemaal planten waar je goed mee uit moet kijken. Giftig en soms ook dodelijk.

  • Afblijven van wat je niet kent en zeker niet opeten is de boodschap.

Dan hebben we nog de paddo’s, met zeer dodelijke vertegenwoordigers als de groene knolamaniet.

  • Ook hier het devies: kijken wel, maar aankomen niet en zeker nooit opeten. Koop de paddenstoelen voor het diner maar beter in de supermarkt, want zelfs experts vergissen zich nog wel eens bij paddestoelen.

 

Natuurgevaar buiten Nederland

In ons landje komen niet zo heel veel echt linke beesten en planten voor, maar in het buitenland is dat toch wel anders.

TIP: Informeer jezelf voordat je de natuur in gaat. Niet alleen voor vertrek uit Nederland, maar zeker ook ter plaatse voor je gaat wandelen!

De meeste grote dieren zijn zeldzaam, schuw en vluchten weg, dus de wolf, de lynx, de veelvraat en de bison zullen we wel niet vaak tegenkomen, maar het kan dus wel.

Hieronder wat praktijkervaringen of (bijna) aanvaringen met grotere en kleine mormels:

  • Wat te denken van een mooi bloemenveldje met margrieten in Zuid-Frankrijk, waar je lekker op je blote voeten doorheen wilt lopen om vervolgens van een oude mevrouw te horen dat het veldje vol zit met een zwaar giftige addersoort.
  • In Noorwegen lopen een paar kuddes muskusossen rond op de Dovrefjell. Prachtige beesten, maar daar wil je geen kopstoot van krijgen!
  • In Zweden naar een bergtop klimmen en daar in de sneeuw een verse berenpoot van een bruine beer tegenkomen. Jij en een bruine beer op een bergtop van 100 meter doorsnee? Echt gebeurd! Heel snel en heel stil van die bergtop af…
  • In Lapland door de bergen lopen en een volwassen mannetjes eland die op 10 meter afstand zijn kop om een berkenbosje steekt waar jij net omheen loopt? Ook echt gebeurd. Rustig blijven, alle twee achteruit lopen en diep ademhalen…
  • Ook de dazen bleken in Lapland een maatje groter dan hier en veroorzaakten gaten van een halve centimeter. Veel pijnlijkere beten en ook veel grotere open wonden. De beten voorkomen is dus wel belangrijk.
  • In Lapland ook eens helemaal verrot gestoken door grote rietmuggen in een nationaal moeraspark. Duidelijk niet voor herhaling vatbaar als je arm niet meer zichtbaar is, omdat er zoveel muggen op zitten te steken.
  • Als je langs een meeuwenkolonie loopt, zet dan maar een petje op tegen het pikken, maar als je boven de poolcirkel over de hoogvlaktes loopt, zet dan maar een helm op tegen het pikken van de jagers (roofmeeuwen) als je langs een nest komt.
  • Ben je aan het bergwandelen dan zijn ook grote roofvogels of kraaien in de gaten te houden, want die zouden je in een (schijn)aanval wel eens behoorlijk kunnen laten schrikken op een smal geitenpad en dan is vallen niet gezond.
  • Ook de zeebeesten, slangen, insecten, spinnen, schorpioenen enz. zijn in de meer zuidelijke landen natuurlijk gevaarlijker dan bij ons.

 

Bezoek je huisarts tijdig

  • Als je naar bepaalde regio’s reist, geldt dat je jezelf tijdig moet laten inenten tegen besmettelijke ziekten of medicijnen moet gaan slikken (bv. tegen malaria). Informeer jezelf dus goed bij je huisarts als je ver weg gaat.
  • Bij bepaalde verwondingen met bv. straatvuil of aarde zul je al gauw een tetanusspuit krijgen om ergere infecties te voorkomen met de tetanus bacterie (Clostridium tetani) die ernstige spierkrampen kan veroorzaken.